Widok z Popadii: na środkowym planie Bert (1670) i Busztuł (1693) w Gorganach,
w tle Ungariaska (1711) i Tempa (1639) w paśmie Świdowca, 7 maja 2007 r. Fot. Dariusz Dyląg
Dokąd się wybierzesz?
Where will you go?
Unde vei merge?
„A więc wojna…”. Te pierwsze słowa, przeczytane przez dziennikarza Józefa Małgorzewskiego i odtworzone wczesnym rankiem 1 września 1939 r. w Rozgłośni Polskiego Radia, symbolicznie wybrzmiały również 24 lutego 2022 r. Rosja zaatakowała zbrojnie Ukrainę. Apel o pomoc ofiarom wojny w Ukrainie zaowocował darami i środkami, które Stowarzyszenie „Res Carpathica” przeznaczyło do rozdysponowania za pośrednictwem swoich członków zwyczajnych oraz wspierających lub polskich i ukraińskich Przyjaciół. Wspierano w kwestiach logistycznych i transportowych osoby niezrzeszone w Stowarzyszeniu, ale związane z nim przez swoją działalność w Nadwórnej, Pasiecznej, Bystryci (d. Rafajłowej) i Zielonej, jak również Werchowynie (d. Żabiu), Bystrecu i Worochcie.
Dotychczasowa aktywność w ukraińskich Karpatach została w znaczący sposób ograniczona. Niemniej, jak przeczytacie w części kronikarskiej, odbyły się rokroczne prace rewitalizacyjne na cmentarzach z Wielkiej Wojny w dolinie Bystrzycy Nadwórniańskiej i Sołotwińskiej. Podjęto także działania mające na celu wspieranie zrównoważonego rozwoju karpackich terenów Ukrainy w czasie powojennym. Eksperci Stowarzyszenia opracowali analizę zasadności otwierania transgranicznych przejść turystycznych między województwem podkarpackim a obwodem zakarpackim, którą zaprezentowano podczas międzynarodowej sesji w Mucznem i wizji lokalnej na planowanym przejściu Wołosate – Łubnia w Bieszczadach.
Wzrosła natomiast znacząco działalność w obszarze rumuńskich Karpat. Na zaproszenie historyka i primara gminy Giuleşti, dr. Laurenţia Batina oraz dyrektorki Centrum Badań Historyczno-Teologicznych Akademii Rumuńskiej, dr Liwii Ardelean, Stowarzyszenie „Res Carpathica” zostało merytorycznym współorganizatorem międzynarodowego sympozjum pn. „Góry Marmaroszu – środowisko naturalne oraz przemiany historyczne i kulturowe” (rum. Munții Maramureșului – mediul lor natural, evoluția istorică și culturală). W części naukowej warto zapoznać się z kapitalnym opracowaniem nowatorskich badań terenowych, dokonanym przez trzech badaczy z Polski i Rumunii, dr. Piotra Kłapytę, dr. Marcela Mindrescu i dr. inż. Jerzego Zasadniego, pt. „Rekonstrukcja lodowców w Górach Marmaroskich”.
Pierwszy tom Rocznika Ludzi Karpat spotkał się z tak dobrym przyjęciem, że Zarząd Stowarzyszenia podjął decyzję o wydaniu kolejnej edycji. Jak można zauważyć w części popularnej, grono Autorów stale się powiększa. Nadsyłane redakcji karpackie publikacje sprawiły zaś, że niniejszy tom został poszerzony o „Dział recenzyjny”. Pragniemy również dotrzeć do większej liczby Czytelników. W ramach działań promocyjnych – prześlemy wszystkim zainteresowanym elektroniczną wersję pierwszego tomu. Prosimy o kontakt drogą mejlową na adres: redakcja[at]rescarpathica.pl.
A na koniec, zapraszający do karpackich wędrówek – z których relacje zawsze znajdą miejsce na naszych łamach – cytat z „Karpackich opowieści” czeskiego obieżyświata, Miloslava Nevrlý’ego, w tłumaczeniu Milana Klimánka: Nieznany łańcuch górski. Siedzisz na gołym górskim grzbiecie, wiatr dmucha srebrnymi falami. Krokiem tchórza przychodzi wieczór. Ciemno i niepostrzeżenie. Cicho, po cichu. Koło ciebie tylko lasy, oko nigdzie się nie zatrzymuje. Z gór ściekają zielone prądy wysokich grzbietów i małych odnóg. Samotność jest zupełna i doskonała. Są takie pasma górskie. Dokąd się wybierzesz?
Dariusz Dyląg,
redaktor naczelny