Święta Rozalia w Podszklu na Orawie

Streszczenie: Artykuł szkicuje dzieje dwóch wsi na Górnej Orawie – Bukowiny, obok Jabłonki najstarszej osady tego subregionu (lata 60. XVI w.) i nieco młodszego Podszkla (powstałego po 1580 r.), od 1622 r. do 1945 r. zespolonych w jednostce administracyjnej o nazwie Bukowina-Podszkle. Należały one do obszaru polskiego osadnictwa na Orawie. Znamienną cechą historii tych wsi była gospodarcza i społeczna dominacja rodziny sołtysiej Bukowińskich, od 1674 r. nobilitowanej, należącej odtąd do stanu szlachty węgierskiej, warstwy zwanej szlachtą kurialną albo ziemiaństwem (drobną szlachtą). Z jej inicjatywy i fundacji w 1797 r. powstał w Podszklu kościół św. Rozalii, patronki ratującej przez zarazą, od 1803 r. – parafialny. Wezwanie tego kościoła jest wyjątkowe na Orawie. Większa część artykułu poświęcona jest życiu religijnemu w tych wsiach, zmaganiu ojczystej wiary katolickiej z urzędowym luteranizmem od końca XVI w. do połowy XVII w., współtworzeniu zbiorczej parafii katolickiej w Orawce w latach 1651-1690, przynależności do parafii w Podwilku w latach 1690-1803 i wreszcie organizacji własnej parafii, wyposażeniu własnego kościoła i kultowi patronki.

Анотація: У статті подано історію двох сіл у Верхній Ораві – Буковини, що розташована поруч із Яблонкою і є найдавнішим поселенням у субрегіоні (60-ті рр. XVI ст.), та трохи молодшим Подшклом (заснованим після 1580 р.). Вони належали до польського осадництва на Ораві. Більша частина статті присвячена релігійному життю в цих селах.

Abstract: The article sketches the history of two villages in Upper Orava – Bukowina, near Jablonka, the oldest settlement in this subregion (1660s), and Podszkle (established after 1580), united in a single administrative unit called Bukowina-Podszkle from 1622 to 1945. The main part of the article is devoted to the religious life in these villages, the struggle between the native Catholic faith and official Lutheranism, the organization of the parish, the equipment and contents of the parish church, and the cult of the patron saint, St. Rozalia.

Słowa kluczowe: św. Rozalia, parafia katolicka, Podszkle, Orawa, Karpaty Zachodnie.
Ключові слова: св. Розалія, католицька парафія, Пoдшкле, Орава, Західні Карпати.
Keywords: St. Rozalia, Catholic parish, Podszkle, Orava, Western Carpathians.